Իջևան — Անհիշելի ժամանակներից /չկա պատմական ստույգ տվյալ/ Հայաստանի մայրաքաղաք Դվինից-Թիֆլիս ձգվող քարավանային ճանապարհի վրա կառուցվել են քարավանների հանգստավայրեր /քարավանատներ/։ Դրանցից մի քանիսն գտնվել են ներկայիս Իջևանի տեղում, Աղստևի աջ ու ձախ մասերում։

Աչաջուր գյուղը մարզի ամենահին բնակավայրերից է, հիշատակվում է դեռևս 16-րդ դարից:Աչաջուրը միշտ էլ աչքի է ընկել բնական աճով, ներկայիս Հաղարծին և Թեղուտ գյուղերը հիմնադրվել են Աչաջրից տեղափոխվածներով:

Գյուղ Վազաշեն

Վազաշենը Հայաստանի Տավուշի մարզի գյուղերից մեկն է։ Գյուղը նախկինում կոչվել է Լալագյուղ, այնուհետև՝ Լալիգյուղ։ 1978թվականին գյուղը վերանվանվում է Վազաշեն՝ խաղողագործության զարգացման հետ կապված։ Վազաշեն գյուղում և նրա շրջակայքում պահպանվել են 19-րդ դարի մշակութային կառույցներ։

Գյուղում  կա բնական հանքային ջուր, որը հիմք է հանդիսացել  առողջարան կառուցելու, սակայն պատերազմական ժամանակաշրջանի պատճառով երկար չաշխատեց։

Ավանդույթներ

• Գյուղացիները ձմեռվա համար պատրաստում են պահածոների, ջեմերի, մուրաբաների , թթուների լայն տեսականի, որոնք պահվում են նկուղում։
• Վազաշենցիները տարբեր մրգերի  չրեր են պատրաստում և կախում են մինչև չորանա։  Չրերը բնական են և զարմանահրաշ համ ունեն։
• Ամռան ամիսներին գյուղում պատրաստում են «թթու լավաշ»։ Այն ընդհանրապես պատրաստվում է սալորից,հոնից կամ ծիրանից։ Նախ պետք է մաքուր լվանալ մրգերը, կորիզներն առանձնացնել և լցնել տարայի մեջ, վրան ավելացնել  ջուր և դնել կրակին։ Զանգվածը պետք է եռացնել այնքան մինչև փափուկ զանգված ստացվի։ Այնուհետև պետք է սպասել , որ զովանա, քամել  քամիչով և տարածել պոլիէթիլենային  տոպրակի վրա և չորացնել 1-2 օր։

Այգեհովիտը Տավուշի մարզի գեղատեսիլ գյուղերից է։ Այն նախկինում կոչվել է Ուզունթալա(թուրքերեն՝ նեղ հովիտ)։ Այն տեղակայված է Իջևանից 17 կմ հեռավորության վրա։ Գյուղն ունի մշակութային մեծ ժառանգություն։

Սրվեղի վանք

Սրվեղի վանքը հայկական միջնադարյան կիսավեր վանական համալիր է։ Այն կառուցվել է 13-րդ դարում։ Գտնվում է Հայաստանի Տավուշի մարզի Այգեհովիտ գյուղից 3 կմ հարավ՝ Խաչի Տակ կոչվող վայրում, անտառապատ բացատի բարձրադիր սարալանջին։ Գլխավոր գմբեթավոր դահլիճ Սուրբ Նշան եկեղեցու պատերի վրա կան արձանագրությոններ, որոնցից մեկը 1152 թվականի է։  Կառուցողներն են Սարգիս ճարտարապետն ու Հովհաննեսը։ Եկեղեցին ներսից կլոր է, դրսից՝ 12 նիստանի, ունի սրածայր գմբեթ, որի հետ էլ ժողովրդական ստուգաբանությամբ կապում են Սրվեղ անունը։ Պատերի մեջ ագուցված են խաչքարերի կտորներ, որոնք հավանաբար ավելի հին են։ Սրվեղի վանքը բազմիցս ենթարկվել է նորոգումների։

Ավանդույթներ

• Այգեհովիտում տարածված է քարի փռում հաց թխելու ավանդույթը։ Մարզում չենք հանդիպում լավաշի թխման ավանդույթին, դրա փոխարեն լայնորեն տարածված է քարի հացի թխման ավանդույթը։
• Գյուղացիները պատրաստում են տնական օղի։ Այս նկարում ցույց է տրված օղու թորման սարքավորումը։ Այն հրաշալի միջոց է իմանալու, թե ինչպես է սեփական այգուց ստացված քաղցրահամ միրգը հայտնվում Ձեր բաժակի մեջ։

Աչաջուր գյուղը մարզի ամենահին բնակավայրերից է, հիշատակվում է դեռևս 16-րդ դարից:Աչաջուրը միշտ էլ աչքի է ընկել բնական աճով, ներկայիս Հաղարծին և Թեղուտ գյուղերը հիմնադրվել են Աչաջրից տեղափոխվածներով:

Իջևան — Անհիշելի ժամանակներից /չկա պատմական ստույգ տվյալ/ Հայաստանի մայրաքաղաք Դվինից-Թիֆլիս ձգվող քարավանային ճանապարհի վրա կառուցվել են քարավանների հանգստավայրեր /քարավանատներ/։ Դրանցից մի քանիսն գտնվել են ներկայիս Իջևանի տեղում, Աղստևի աջ ու ձախ մասերում։